Το Κτήριο Χ στην Καλαβασό-Άγιο Δημήτριο αποτελεί κεντρικό σημείο για την κατανόηση της κοινωνικής και διοικητικής δομής της Ύστερης Εποχής του Χαλκού στην περιοχή. Βρίσκεται στον βορειοανατολικό τομέα του οικισμού, ο οποίος, όπως και άλλα σημεία του συνοικισμού, αποκάλυψε κατάλοιπα μεγάλων κτηρίων που μαρτυρούν την πολιτιστική και οικονομική ακμή της περιόδου. Το Κτήριο Χ, με την αρχιτεκτονική του και τη χρήση του, διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στη διαχείριση των πόρων της κοινότητας και στη διοίκηση του οικισμού.

Το κτήριο κατασκευάστηκε μεταξύ του 13ου και 12ου αιώνα π.Χ., χρησιμοποιώντας πελεκητούς ασβεστόλιθους (ashlar), τεχνική που εντοπίζεται σε μεγάλα δημόσια κτίρια της εποχής, όπως αυτά της Έγκωμης και του Κιτίου. Η αρχιτεκτονική δομή του κτηρίου περιλάμβανε μεγάλες εσωτερικές αυλές και αίθουσες, πλαισιωμένες από διαδρόμους και μικρότερα δωμάτια, υποδεικνύοντας ότι λειτουργούσε ως κεντρικός διοικητικός χώρος. Στη δυτική πλευρά του κτηρίου βρέθηκε μια μεγάλη αίθουσα μήκους 19 μέτρων, στηριζόμενη σε έξι μονολιθικούς πεσσούς, όπου ανακαλύφθηκαν αποθηκευτικοί πίθοι τοποθετημένοι σε λίθινες βάσεις. Οι ανασκαφές δείχνουν ότι το Κτήριο Χ είχε σημαντικό ρόλο στην αποθήκευση και διαχείριση υγρών προϊόντων, πιθανόν ελαιολάδου και κρασιού, ενώ η μεγάλη χωρητικότητα των πίθων ενισχύει την υπόθεση αυτή. Οι ανασκαφές σε άλλες περιοχές του συνοικισμού αποκάλυψαν επιπλέον αποθηκευτικούς χώρους χωρητικότητας 50.000 λίτρων, γεγονός που υποδεικνύει την έντονη γεωργική παραγωγή και την κεντρική σημασία της Καλαβασού στην αποθήκευση και διανομή προϊόντων.

Οι συνεχιζόμενες ανασκαφές αναμένεται να αποκαλύψουν περαιτέρω πληροφορίες, ενισχύοντας την εικόνα της Καλαβασού ως ένα από τα πιο σημαντικά κέντρα του κυπριακού πολιτισμού εκείνης της εποχής.

Στα δυτικά του κτηρίου βρέθηκε στενός δρόμος, ενώ ανακαλύφθηκε και ένα ακόμη μεγάλο «ημιεπίσημο» κτίριο που περιλάμβανε ορθογώνια λίθινη δεξαμενή, πιθανότατα για τη βιομηχανική παραγωγή υγρών προϊόντων όπως ελαιόλαδο, ενισχύοντας την άποψη ότι το Κτήριο Χ αποτελούσε κεντρικό κόμβο διαχείρισης και παραγωγής.

Η στενή σχέση του κτηρίου με πλούσιους τάφους της περιοχής, όπως ο Τάφος 11, προσφέρει σημαντικές ενδείξεις για τον κοινωνικό ρόλο του Κτηρίου Χ. Ο Τάφος 11, που βρίσκεται δίπλα στο κτήριο, περιείχε τους σκελετούς τριών νεαρών γυναικών, ενός παιδιού και δύο νηπίων, συνοδευόμενους από χρυσά και ασημένια κοσμήματα, γυάλινα και αλάβαστρα αντικείμενα, καθώς και μυκηναϊκά αγγεία με περίτεχνη διακόσμηση. Συνολικά, τα χρυσά κοσμήματα ζύγιζαν 432 γραμμάρια, προσδίδοντας στον τάφο εξαιρετική σημασία για την κατανόηση της οικονομικής κατάστασης και του πολιτισμού της εποχής. Αυτά τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι το Κτήριο Χ συνδεόταν στενά με τα ταφικά έθιμα των επιφανών οικογενειών της περιοχής, ενισχύοντας τον τελετουργικό και κοινωνικό του ρόλο.

Οι τάφοι του συνοικισμού, που χρονολογούνται σε διαφορετικές περιόδους, αποδεικνύουν επίσης την ιστορική συνέχεια της περιοχής. Για παράδειγμα, ο πλούσιος τάφος δίπλα στο Κτήριο Χ είναι περίπου 50-70 χρόνια παλαιότερος του ίδιου του οικισμού της Ύστερης Εποχής του Χαλκού, προσδίδοντας νέα διάσταση στην κατανόηση της χρονικής εξέλιξης και των κατοίκων της περιοχής.

Η παρουσία μεγάλων ποσοτήτων μυκηναϊκής κεραμικής στους τάφους γύρω από το Κτήριο Χ, καθώς και η ανεύρεση ερυθροστιλβωτής κεραμικής (red lustrous ware), αποδεικνύουν ότι η Καλαβασός-Άγιος Δημήτριος διαδραμάτιζε κεντρικό ρόλο στα διεθνή εμπορικά δίκτυα της Μεσογείου. Αυτά τα ευρήματα ενισχύουν την άποψη ότι η περιοχή λειτουργούσε ως σημαντικός κόμβος εμπορικών συναλλαγών, ειδικά με το Αιγαίο και την Εγγύς Ανατολή.

Το Κτήριο Χ, με τον σύνθετο ρόλο του, τόσο ως διοικητικό κέντρο όσο και ως σημαντικό στοιχείο των ταφικών πρακτικών της περιοχής, αποτελεί βασικό κομμάτι της κατανόησης της κοινωνικής δομής και των οικονομικών δραστηριοτήτων της Καλαβασού κατά την Ύστερη Εποχή του Χαλκού. Οι συνεχιζόμενες ανασκαφές αναμένεται να αποκαλύψουν περαιτέρω πληροφορίες, ενισχύοντας την εικόνα της Καλαβασού ως ένα από τα πιο σημαντικά κέντρα του κυπριακού πολιτισμού εκείνης της εποχής.

Πηγές: 

‍

Τελευταία νέα: Διάλεξη aπό τον Bill Andreas

Ο Bill Andreas είναι σχεδιαστής λογισμικού υπολογιστών, ιστορικός συντηρητής και αρχαιολόγος από το Sudbury της Μασαχουσέτης (κοντά στη Βοστώνη). Είναι κάτοχος πτυχίου από το Πανεπιστήμιο της Πενσυλβανίας και έχει κάνει μεταπτυχιακές εργασίες στην Κλασική Ελληνική και Λατινική στο Boston College. Εντάχθηκε στο Πρόγραμμα Vasilikos Valley Project υπό τη διεύθηνση των Δρ. Ian Todd και Alison South το 1987 και από τότε εργάζεται στην Καλαβασό. Είναι ένας από τους (πολλούς) ανασκαφείς της τοποθεσίας "Άγιος Δημήτριος", μιας μεγάλης πόλης της Ύστερης Εποχής του Χαλκού (περίπου 1500 - 1200 π.Χ.) που βρίσκεται δίπλα από τον αρχαιλογικό χώρο της Τέντας και εργάζεται επί του παρόντος για τη δημοσίευση των ανασκαφών. Είναι επίσης ο συγγραφέας του Digital Cobham - βιβλιογραφία όλων όσων δημοσιεύθηκαν για την Κύπρο πριν από το 1910.

Πέμπτη 26.9.2024 στις 6:30μμ, Μουσείο Καλαβασού.